Objective: Advanced age, dilated right atrium, increased preoperative pulmonary artery pressure, increased right atrial pressure, technique of operation, and poor ventricular function were reported to be risk factors for postoperative arrhythmia. Aim of this study is to determine the risk factor for postoperative arrhythmia after Fontan operation with regard to ventricle dominancy and hemodynamic parameters. Methods: In this retrospective study, the data of the patients including age, weight, dominant ventricle, type of cardiac anomaly, previous operations, duration of cardiopulmonary bypass (CPB), duration of aortic clamping, cardiac rhythm, pulmonary artery pressure, the Nakata Index, systemic atrioventricular (AV) valve insufficiency were obtained from the hospital records, the echocardiographic files, and cardiac catheterization records. Patients were assigned to dominant left ventricle or dominant right ventricle groups. Statistical analysis was performed using the Mann-Whitney U test. Results: Arrhythmia was observed in 21 (52.5%) patients in the postoperative period. No postoperative arrhythmia was observed in patients with a right atrial pressure of <5 mmHg, whereas postoperative arrhythmias were observed in patients with a right atrial pressure of ≥5 mmHg (p<0.05). When the effects of preoperative and postoperative pulmonary artery pressures on postoperative arrhythmia were evaluated, post- operative arrhythmia was determined in only 2 (12.5%) of 8 patients with a preoperative mean pulmonary artery pressure of ≤9 mmHg, where- as postoperative arrhythmia was observed in 19 (59.3%) of 32 patients with a preoperative pulmonary artery pressure of ≥10 mmHg. A preop- erative mean pulmonary artery pressure of >10 mmHg increased the risk of postoperative arrhythmia (p<0.02). Postoperative arrhythmia was determined in 8 (53%) of 15 patients with a dominant right ventricle, and in 13 (52%) of 25 patients with a dominant left ventricle (p>0.05). Conclusion: While a preoperative mean pulmonary artery pressure of >10 mmHg and a preoperative right atrial pressure of >5 mmHg were the risk factors for postoperative arrhythmia in patients undergoing Fontan procedure, the right or left ventricular dominance was not a risk factor.

Amaç: Literatürde yapılan çalışmalarda ileri yaş, sağ atriyum boyutunun büyüklüğü, ortalama pulmoner arter basıncı, sağ atriyum basıncı, sistemik ventrikülün düşük ejeksiyon fraksiyonu, ameliyat tekniği postoperatif aritmi için risk faktörü olarak saptanmıştır. Bu çalışmada sistemik dolaşımı sağlayan ‘dominant ventrikül’ ün sağ ventrikül ya da sol ventrikül olmasının ve hemodinamik parametrelerin postoperatif aritmi açısından risk fak- törü olup olmadığı araştırılmıştır. Yöntemler: Fontan ameliyatı yapılmış 1997 ve 2008 yılları arasındaki 40 hastanın verileri retrospektif olarak değerlendirildi. Hastaların ekokardiyog- rafi notları, kardiyak kateterizasyon notları, ameliyat notları, yaş, kilo, dominant ventrikül tipi, kardiyak anomali tipi, geçirilmiş operasyonlar, kardiyo- pulmoner baypas süresi, aort klemp süresi, kardiyak ritim, pulmoner arter basıncı, Nakata indeksi, sistemik atriyoventriküler kapak yetmezliği kay- dedilerek çalışmamıza dahil edilmiştir. Hastalar dominant sol ventrikül ve dominant sağ ventrikül olarak ayrıştırıldılar. İstatistiksel analiz Mann- Whitney U test kullanılarak gerçekleştirildi. Bulgular: Postoperatif dönemde toplam 21 hastada (%52.5) aritmi görülmüştür. Preoperatif sağ atriyum basınçlarına bakıldığında sağ atriyum basın- cı 5 mmHg’dan düşük hastalarda postoperatif aritmi gözlenmezken sağ atriyum basıncı 5 mmHg ve daha yüksek olan hastalarda postoperatif aritmiler görülmüştür (p<0.05). Preoperatif ve postoperatif ortalama pulmoner arter basınçlarının postoperatif aritmiye etkisi incelendiğinde preopera- tif pulmoner arter basıncı 9 mmHg ve altında olan 8 hastanın sadece 2’sinde (%12.5) postoperatif aritmi saptanırken, preoperatif pulmoner arter basıncı 10 mmHg ve üstünde olan 32 hastanın 19’unda (%59.3) postoperatif dönemde aritmi saptanmıştır. Preoperatif ortalama pulmoner arter basıncının 10mmHg’dan yüksek olması postoperatif aritmi riskini arttırmaktadır (p<0.02). Sağ ventrikül dominansı olan 15 hastanın 8’ inde (%53) ve sol ventrikül dominansı olan 25 hastanın 13’ünde (%52) postoperatif aritmi saptanmıştır (p>0.05). Sonuç: Fontan ameliyatı yapılan hastalarda 10 mmHg’dan yüksek preoperatif ortalama pulmoner arter basıncı ve 5 mmHg’dan yüksek preoperatif sağ atriyum basıncı postoperatif aritmi için bir risk faktörü iken, ventrikül dominansı bir risk faktörü değildir.